Het begint al te schemeren als we Rømø naderen. Het is rond vier uur ’s middags, bijna kerst, en dus al vroeg donker. Net na de Deense grens hebben we de snelweg verlaten en rijden we een klein uur over provinciale wegen, van dorp naar dorp, van rotonde naar rotonde. Het lijkt alsof we met het verlaten van de snelweg ook de bewoonde wereld hebben verlaten. Het is hier vooral vlak en leeg. Verderop steken een paar herten de weg over. In de verte zie ik een verkeerslicht dat ogenschijnlijk in het niets het verkeer regelt. Het zal hier in de zomer ongetwijfeld drukker zijn. Gezien het aantal kilometer dat ik volgens mijn navigatiesysteem nog moet, zou dit wel eens het begin van dé dam kunnen zijn. Bij het verkeerslicht ga ik rechtdoor en ineens zie ik links en rechts van de weg een drassig grasland. Gras dat langzaam overgaat in een grote watervlakte. Dit is de Waddenzee. We rijden op de dam naar Rømø.

we rijden zonder verdere aankondiging zó het strand op

Rømø is één van de Deense Waddeneilanden. Het eiland is 129 km2 groot en bestaat vooral uit heide, bossen en zand. Vroeger werd hier geleefd van de scheepvaart en de visserij en met name in de tijd van de walvisvaart ging het de eilandbewoners goed. In de jaren veertig werd het eiland verbonden met het vasteland door een 9,5 km lange dam. Vanaf dat moment hoefde men niet meer met een bootje over de verraderlijke Waddenzee om bij het eiland te komen. Het toerisme maakte zijn entree op het eiland. In de zomer schijnt het hier druk te zijn met bezoekers. Maar nu is het bijna kerst en zoeken mensen hier vooral rust. We halen de sleutel van ons huis op en nog net voor het echt donker wordt trekken we in ons vakantiehuis in Kongsmark. Een schattig huisje met een rieten dak, midden in de bossen. We gaan ons eerst maar eens installeren. Morgen kijken we wel waar we nu precies zijn.

Het strand van Rømø

Rømø staat vooral bekend om zijn grote brede stranden. Hoewel ik van tevoren gelezen had dat je hier ook met je auto het strand op mag, ben ik toch verbaasd als de weg die ik volg ineens ophoudt en overgaat in zand. We rijden zonder verdere aankondiging zo het strand op. Op verschillende plekken staan auto’s geparkeerd, langs de duinen, langs de paaltjes die de afscheiding vormen met het niet auto-gedeelte en langs de vloedlijn. Af en toe komt er rustig een auto voorbij rijden. Achterin de auto stuiteren de kinderen alle kanten op: ‘we rijden op het strand!’. Ik moet zeggen dat dit ook bij mij het kind in me bovenbrengt. We rijden door tot bijna aan de vloedlijn. Hier stappen we uit. Er staat een behoorlijke wind en er staan aardige golven. Een aantal kytesurfers is actief bezig de branding te trotseren. Wel makkelijk, ze hebben hun busje met materiaal op een paar meter afstand op het strand staan. Wij zoeken schelpen en rennen over het strand met onze haren in de wind.

door het raam van de schuur zien we het indrukwekkende skelet van een potvis

Het strand wordt onze vaste ‘uitwaaiplek’ deze vakantie. Regelmatig rijden we aan het einde van de dag het strand nog even op. Het strand is enorm breed. Vanaf de duinen ben je toch wel bijna een kwartier aan het lopen voor je bij de waterrand komt. Afhankelijk van het tij natuurlijk. En afhankelijk van hoeveel schelpen je onderweg vindt of hoe fanatiek je op zoek gaat naar barnsteen dat hier te vinden schijnt te zijn…… Volgens de reisgidsen is het strand in Rømø tussen de 1 en 3 km breed. Het eiland groeit aan de westkant, waardoor het strand ieder jaar breder wordt. Hierdoor is een tweede duinenrij aan het ontstaan midden op het strand. Het is nog geen aaneengesloten stuk met duinen, maar her en der ontstaan er plukjes duin, midden in de vlakte. Soms zijn het alleen kleine stukjes helmgras op hele kleine hoopjes zand. Maar soms zijn het ook al groepjes van flinke zandheuvels met helmgras er op. Het lijkt alsof er soort kamelenbulten op het strand staan. In ieder geval nodigen de duinen uit om lekker op te klimmen en weer vanaf te rennen of rollen of om tussendoor te struinen en je te verstoppen. Een ideale speelplek voor kinderen, maar zeker ook voor volwassenen.

Rømø ontdekken

We trekken een dag uit om het noordelijk deel van Rømø te ontdekken. We beginnen bij de uitkijkpost aan de grens van het militair oefenterrein. Hier valt niet veel te zien en de wind is koud. We stappen snel weer in de auto en rijden de weg weer een stukje terug naar het zuiden. Nu wordt het wel interessant. In Jovre en Toftum is duidelijk de geschiedenis van het eiland terug te zien. In de 17^e en 18^e eeuw woonden hier de walvisvaarders. Ook veel Nederlandse schepen kwamen hier en namen graag de zeevaarders van Rømø mee op hun schip. In Jovre is nog een tuinhekje te zien dat helemaal gemaakt is van walvisbeenderen. Als je het niet weet rijdt je er langs, maar als je het wel weet spreekt het enorm tot de verbeelding. Niet ver hiervandaan is de Kommandørgård, het voormalig huis van de kapitein van de walvisvaart dat nu als museum is ingericht. Het is in deze tijd van het jaar gesloten, maar desondanks leuk om er even omheen te lopen. Door het raam van de schuur zien we het indrukwekkende skelet van een potvis. Vlakbij ligt het oude schooltje van het eiland. Het is niet meer dan één lokaal groot en werd destijds opgericht door de eilandbewoners. Een voormalig kapitein werd aangesteld als leraar en door de eilandbewoners betaald. Bij toerbeurt verzorgden zij de warme maaltijd voor de leraar. Het is het kleinste schooltje van Denemarken en ziet er schattig uit. De walvisvaart heeft Rømø in deze tijd veel welvaart gebracht en dat is nog goed te zien. In de hoogtijdagen van de walvisvaart woonden er op Rømø zo’n 18 kapiteins.

Het is dat je weet dat hier ergens een zee moet zijn, maar we kunnen de vloedlijn met het blote oog nauwelijks zien.

Het mooiste deel van vandaag ontdekken we te voet. Er zijn op Rømø drie duinplantages, prachtige gebieden met heide en bos, waar je heerlijk doorheen kunt wandelen. We maken een wandeling van 3 km door de Tviskmark Plantage. Er staat vandaag een frisse wind, maar het is zonnig en dat levert mooie uitzichten op. Het is alleen jammer dat het de afgelopen weken zoveel geregend heeft, want daardoor staan er op een aantal paden enorme plassen. We moeten dan ook regelmatig een stukje dwars door de heide lopen om een grote plas te omzeilen. Als we de Høstbjerg naderen wordt het pad wel erg nat. Op het pad naar deze heuvel staat een plas die eigenlijk niet eens meer een plas te noemen is. Het is meer een heidevennetje dat buiten zijn oevers is getreden. Het pad zelf staat zover onder water dat het te diep is om met onze schoenen in te gaan staan. Aan de rechterkant van het pad ligt het vennetje en wordt het water dus alleen maar dieper. We volgen een paar meter een smalle strook aan de linkerkant van het pad die het pad scheidt van een ander vennetje. Door ons aan de dennenboompjes vast te houden en op het juiste moment naar de andere kant van het pad te springen redden we het net. We houden niet allemaal droge voeten… Je moet er wat voor over hebben om bij de Høstbjerg te komen. Maar als we dit hoogste punt van Rømø (19 meter) beklimmen, worden we wel beloond met een prachtig uitzicht over het hele eiland. Alleen jammer dat we via hetzelfde pad weer terug moeten om weer op de wandelroute uit te komen…. Als we bijna aan het einde van onze wandeling zijn worden we nog beloond met een leuke verrassing: twee hertjes springen het pad over. Aan de rand van het bos stoppen ze en staren ze ons aan. We kunnen er vrij dicht in de buurt komen. Er wordt hier blijkbaar niet gejaagd, want erg bang zijn ze niet. We sluiten de dag af met een bezoek aan Lakolk en kijken nog wat rond in de winkels hier. Bij Lakolk is de opgang naar het strand. Maar omdat onze voeten nat zijn en het al begint te schemeren, slaan we dat vandaag over. In plaats daarvan bezoeken we de outlet store waar ze heel gunstig geprijsde outdoor kleding verkopen. Dan gaan we weer terug naar ons vakantiehuisje waar we lekker de open haard aandoen.

Een andere dag is de zuidkant van Rømø aan de beurt. In het dorpje Kirkeby staat een leuk kerkje dat je kunt bezichtigen. Binnen is duidelijk te zien dat het een scheepvaart kerkje is. Er hangen verschillende modellen van schepen aan het plafond. Op de begraafplaats rond het kerkje zijn de grafstenen van walvisvaarders te zien. In Havneby bekijken we het kleine vissershaventje waar ook de veerboot naar het Duitse eiland Sylt aankomt. Vanaf de haven heb je een prachtig uitzicht over het wad. Geheel in stijl lunchen we met ‘fish and chips’. De strandopgang bij Sønderstrand levert een verrassing op. We waren hier eerder deze week bij vloed en toen stond het water tot aan de duinenrand. Ook hier mag je met de auto het strand op rijden, maar dat kon toen niet. De snelheidsborden die waarschuwen dat je 30 km per uur mag rijden, stonden in de branding. Nu is het echter eb. En het verschil is ongelooflijk. Het strand is nu zo’n 3 km breed. We gaan dit keer wel met de auto het strand op en rijden een stukje rond. Het is dat je weet dat hier ergens een zee moet zijn, maar we kunnen de vloedlijn met het blote oog nauwelijks zien.

Op de toppen van de duinen waait de wind door je haren en voelt het soms alsof je je vast moet houden en je schrap moet zetten tegen de wind.

Een van de mooiste stukjes van Rømø vinden wij het duingebied waar de Kirkeby plantage aan grenst. In de Kirkeby plantage is een prachtige wandeling uitgezet door een mooi stuk bos en heide. De wandeling van 4 km loopt langs de Spidsbjerg, ook 19 meter hoog. Het pad begint in het bos, maar leidt naar een steeds opener gebied, waar bos steeds meer verandert in heide. Aan de rand van het bos bereik je een duingebied waar je via kleine slingerende paadjes van duintop naar duintop kunt lopen. Ondertussen genietend van een schitterend uitzicht over het eiland. Het licht valt prachtig op de duintoppen. En omdat je hier onbelemmerd door de duinen kunt zwerven, voelt het alsof je hier volledig weg bent van de bewoonde wereld en onderdeel bent van de natuur. In de verte ruist de zee. Op de toppen van de duinen waait de wind door je haren en voelt het soms alsof je je vast moet houden en je schrap moet zetten tegen de wind. Dan daal je weer af in een duinpan, ziet niemand je meer en is er volledige rust. Het is bijna jammer als de slingerende paadjes weer uitkomen op een groter doorgaand pad en de betovering verbroken lijkt te worden.

Naar het vasteland: een bezoek aan Ribe

We maken vanaf Rømø een uitstapje naar Ribe op het vasteland van Jutland. Vanaf Rømø ben je daar in ongeveer drie kwartier rijden. Ribe is het oudste plaatsje van Denemarken en zeker een bezoek waard. We parkeren onze auto bij de Sct Peders Gade. Vanaf hier lopen we in een paar minuten naar het oude centrum. Het centrum bestaat uit gezellige smalle straatjes met keitjes. Overal zijn interessante gebouwen, leuke winkeltjes, musea en restaurantjes. Midden in het oude centrum is een plein waar de Dom Kirke staat. Wij vinden vooral het winkelstraatje leuk dat hier begint op het plein: de Overdammen, die overgaat in de Mellendammen en vervolgens in de Nederdammen. We struinen heerlijk in een oude apothekerszaak en winkels met van alles wat. Ribe ligt niet ver van de kust en opvallend is dat er overal water is. Doordat het hier de afgelopen tijd veel heeft geregend, maakt het waterrad overuren. In de zomer zijn hier leuke terrasjes te vinden, maar nu speelt alles zich binnen af. Na een paar uurtjes winkels in en uit mag de warme chocomel niet ontbreken. Met iets lekkers erbij natuurlijk. We strijken neer in Quedens Café. Een ontzettend gezellige plek, heel leuk ingericht met houten tafels en ouderwetse houten kasten langs de muren, gevuld met allerlei snuisterijen. In het midden staat een soort bar met op de toonbank wel zes glazen stolpen met heerlijk zelfgemaakte taarten eronder. De mensen die er werken zijn zeer vriendelijk en de kaart ziet er goed uit. Je kunt hier ook heerlijk lunchen of wat later op de dag een biertje drinken.

We sluiten af met een Deens variant op hoofd- schouders knie en teen. We worden er wel lekker warm van.

Het is vandaag 23 december en ik heb ergens gelezen dat er om 4 uur rond de kerstboom naast de dom wordt gedanst. Het is nu al drie uur geweest, dus we besluiten nog even lekker door de straatjes te dwalen en zo te wachten tot het vier uur is. We wilden ook nog naar het Vikingmuseum (Museet Ribes Vikinger), maar daar hebben we vandaag geen tijd meer voor, dus die bewaren we voor een andere keer. Dat blijkt later overigens een heel interessant museum, met veel te zien dat ook voor kinderen interessant is. Vooral de zeer ruim ingerichte speelruimte is erg leuk. Als het bijna vier uur is, beginnen er zich wat mensen met kinderen in de buurt van de kerstboom te verzamelen. Het begint al te schemeren en het koelt daardoor ook flink af. De ouders en kinderen gaan rond de boom staan en de muziek begint te spelen. We krijgen een boekje uitgedeeld met de tekst van Deense kerstliedjes en de man van de muziek vertelt welk nummer we gaan doen. Tenminste, dat maak ik er uit op. We verstaan er niets van. Ook de liedjes meezingen gaat niet lukken, het zijn echte Deense kerstliedjes en zelfs de melodie kennen we niet, dus murmelen we maar een beetje mee. Het is wel heel speciaal om tussen de Deense gezinnen deze plaatselijke kersttraditie mee te beleven. De kerstman en zijn elfen zijn er ook. Hij komt onze kinderen een handje geven, maar kijkt wat ongemakkelijk en loopt maar gauw weer verder als hij merkt dat we geen Deens spreken. In een grote kring lopen we eerst rechtsom om de boom en bij het volgende liedje linksom, dan weer rechtsom en zo verder. We sluiten af met een Deens variant op hoofd- schouders knie en teen. We worden er wel lekker warm van. Daarna wordt er nog een keer in een sliert achter elkaar rond de boom gedanst, zodat iedereen uiteindelijk langskomt bij de kerstman. Daar staat een elf klaar met voor alle kinderen een zak snoep. Het is nu helemaal donker geworden en de feestverlichting in de winkelstraten ziet er gezellig uit. Wij lopen door de gezellig verlichte straatjes terug naar de auto om weer naar Rømø te vertrekken. We zijn helemaal in kerstsfeer nu.

Kerst in Denemarken

Op een van de dagen voor de kerst, lunchen we uitgebreid met vers gerookte zalm en makreel op roggebrood. Aan sommige tradities van het land moet je nou eenmaal meedoen….

Kerst is in Denemarken een belangrijk feest. De Denen bereiden zich al weken voor op de kerst. De huizen worden versierd, al weken voor de kerst beginnen de kerstlunches en de schnaps vloeit daarbij ook rijkelijk. Voor de kinderen wordt de aankomst van de kerstman gevierd, die volgens de Denen uit Groenland komt. Wij hebben ons vakantiehuisje ook in kerstsfeer gebracht. We hebben wat kerstballen en lichtjes van huis meegenomen, maar het meeste materiaal zoeken we zelf in het bos. Een grote dennentak steken we in een pot met aarde en dient als kerstboom. Op de tafel prijkt een prachtig opgemaakte schaal met dingen die we in het bos hebben gevonden, zoals dennenappels en stukken mos. Op een van de dagen voor de kerst lunchen we uitgebreid met vers gerookte zalm en makreel op roggebrood. Aan sommige tradities van het land moet je nu eenmaal meedoen….En ’s avonds genieten we van Deense specialiteiten als Aquavit en Mjød (mede, een honingdrank uit de tijd van de Vikingen). De Denen vieren kerst op kerstavond. Bijna alle winkels zijn dan ook op de 24^e al dicht. Wij doen mee met de Deense traditie en koken voor kerstavond een echt Deens diner met een varkensgebraad dat een paar uur in de oven moet. Het ruikt al uren heerlijk in het huisje. We sluiten af met het traditionele kersttoetje uit Denemarken: amandelrijst met kersensaus. Jummie, om je vingers bij af te likken.

Ook oud- en nieuw vieren we op zijn Deens. Op oudejaarsdag maken we eerst nog een lange strandwandeling voor we ons klaarmaken voor de laatste uren van 2015. We spelen spelletjes, maken de open haard aan en er zijn natuurlijk wat lekkere hapjes en drankjes. Als twaalf uur nadert zetten we de televisie aan, waar we op de klok in Kopenhagen de minuten zien wegtikken en de laatste seconden aftellen. En dan natuurlijk vuurwerk kijken en klinken met champagne. Bij de champagne hoort hier traditioneel een soort stapel van kransen van marsepein met een Deense vlag er op. Oliebollen eten we dit jaar niet.

Op nieuwsjaardag slapen we uit en doen we lekker rustig aan. Het is vandaag een heerlijke dag om nog even naar het strand te gaan voor de vakantie weer is afgelopen. Je zou niet zeggen dat het 1 januari is. De zon schijnt en er staat helemaal geen wind. Het lijkt wel voorjaar. Als we lekker een potje voetballen op het strand en later een stuk gaan lopen, dan doen we onze jassen zelfs uit.

Eind van de reis

De volgende dag is het weer helemaal omgeslagen. Er staat een frisse wind en het is grijs van de mist. We ruimen alles op en leveren de sleutel van ons huisje weer in. We rijden noordwaarts in de richting van de dam. Onderweg passeren we de leuke dingen die bij deze vakantie horen: het uitzicht op de Waddenzee, de winkel waar we boodschappen gingen doen, het bos waar we in gingen wandelen… Bij de stoplichten waar de enige twee grote wegen op het eiland elkaar kruisen slaan we rechtsaf, de dam op. In mijn achteruitkijkspiegel zie ik de kerstbomen die het welkom van het eiland markeren, heen en weer waaien in de wind. Ze worden steeds kleiner. Ik nader Skaerbaek en dan zie ik Rømø helemaal niet meer. We rijden weer een uur binnendoor, langs dorpjes en rotondes. Er rijden wat vakantiegangers voor ons, maar verder is het net zo verlaten als op de heenweg. Het wordt langzaam drukker en daarmee wennen we ook weer langzaam aan het idee dat we weer naar huis gaan. Dan bereiken we de snelweg en rijden bijna direct daarna Duitsland in. Terug naar huis….